Reklamoj kaj poemoj

Kelkfoje estas surprize, ke en hungaraj reklamoj estas belaj kaj bonaj muzikoj. Multaj reklamoj ekzistas en multaj landoj, eble vi jam konas ilin en via lingvo. Oni povas nomi ilin preskaŭ poemetoj. Mi prezentas kelkajn, kiuj nun estas en la televido, kaj tre plaĉas al mi. Mi kuraĝis traduki ilin arte.

La unua kaj la dua estas reklamoj pri ĉokolado "merci" kiu signifas france: dankon!

Te vagy a legszebb csillag életem egén,
Te vagy a tűz, mely lángra lobban hirtelen,/ Te vagy a horizont a szívem tengerén
Te vagy a napsugár, mely átjárja mindenem,
Merci, hogy vagy nekem, Merci, hogy vagy nekem.


Vi, la plej bela stel' sur la ĉiel' de ni,
Vi, kiel fajro subite brilas al mi,/ Vi estas horizont' ĉe l' mar' de l' kor' de mi
Vi, la sunradio, kiu trairas min
Merci esti por mi, Merci esti por mi

Kaj bela kristnaska sonaĵo de hungara telefon-servo.





Hóban ébred majd az ünnep,
Minden percben nevet ránk,
Tud-e bármi szebbet adni,
Mint a békés nagyvilág?


Fest' vekiĝos en la neĝo
Kaj ĉiam tiu ridos
Ĉu donante pli belaĵon
ol la paca mond' donos?


Ĉu iu emas kanti ilin en Esperanto? :)

Ipernity-komentoj:

Laura Szilva diras: Ankaŭ mi ŝatas ilin. :-) antaŭ 2 jaroj ( konstanta ligilo | respondi | viŝi )

Pécsi Roberta diras: Mi kantis nun, vi estas lerta, kaj vera arttradukisto. :D antaŭ 2 jaroj

Szabi diras: Mi ĝojas, ke mi ne estas sola pri la plaĉo de tiuj reklamoj. Dankon, sed mi ne estas arttradukisto. Mi nur provadas. :) antaŭ 2 jaroj

Pécsi Roberta diras: Do, tiam vi provadu! ;) antaŭ 2 jaroj

Viktoro diras: Belegaj! antaŭ 2 jaroj

Mielo diras: Jes, kantu Szabi ! :-) antaŭ 2 jaroj

Szabi respondas: Váá, mi ne povas kantiiiiiiii :) antaŭ 2 jaroj

Szabi diras: MI NE KAPABLAS KANTI! FINE! :) Tio ĉi estas respondo al komento de Enikő Fekete.  antaŭ 2 jaroj  Szabi modifis tiun ĉi komenton antaŭ 2 jaroj.

Mielo respondas: Ĉu fine ? Eble finne :-) Ĉu vi konas la kanton pri la finna-hungara lingvparenco ? :-) antaŭ 2 jaroj

Szabi respondas: Mielo mi vidas ke vi nuntempe havas ŝercan humoron. :) Eble mi konas tiun kanton. Ĉu tiu kiu komenciĝas tiel: "Kell ránk vaj" ? - (Butero necesas sur nin) Ĝi estas tre bona, ĝi tre plaĉas al mi. Mi jam havas la kanton ankaŭ elŝutita. Sed mi ne kantos finne fine. :D antaŭ 2 jaroj

Mi ne kredis...

Mi partoprenis du-tagan urborigardon de Budapeŝto kun esperantistoj el Hungario, Slovakio, Aŭstrio kaj eĉ Kubo, kio estis tre bona. Mi ekkonis tute novajn esperantistojn. Kaj estis multaj aferoj kiuj estas interesaj por mi. Mi ne kredis...

… ke en Kubo estos ne nur du, sed kvar Esperanto-aranĝoj en jaro 2010.

… ke en Kubo oni tute ne rajtas uzi interreton. Nur kelkaj grandegaj firmaoj kaj kelkaj kuracistoj rajtas rigardi kelkajn tute-kontrolitajn retpaĝojn. Eĉ komputilojn oni ne rajtis uzi tie. Mia nova konatulo „fiere” diris: „Sed ni povas uzi nun la komputilon kiel ludilon aŭ tajpilon.”

… ke por kelkaj ne nur la neĝo estas ĝojo kiel antaŭe nevidita afero sed eĉ la falado kaj la multkoloreco de la folioj de la arboj.

… kiam mi lernis en la lernejo pri la aŭstraj kaj hungaraj militoj, (kaj se mi repensas pri la tiama tempo) mi povus tiun ĉi scenaĵojn trovi reala: Ni staris antaŭ la statuo pri la estro de la hungaroj dum unu el la mondmilitoj, kaj hungara esperantisto diris ŝerce al aŭstra esperantistino: „Vidu tiun statuon. Ĝi estas pri la estro dum la milito kontraŭ vi!” Kaj ĉiu kune ridis.

… ke kelkaj eksterlandanoj serĉas logikon pri la hungaraj registaraj numeroj sur la aŭtoj. Ili diris ke ĉe ili estas logiko. Ekzemple la literoj montras urbojn.

… ke la manĝaĵo kazeaj nudeloj estas tipa hungara.

… ke estas hungara kutimo, ke la viroj inter amikoj manpremas nur kun viroj.

… ke ekzistas hungara urbo nomata „Tab”

… ke la hungara parlamentejo havas multajn surprizajn indikojn. Kaj ĝi estis malvarmigita somere per glacioj eĉ antaŭ dek jaroj.

… ke la bilnduloj havas grandegan malfacilecon kompare al la ne-blinduloj. (Ni estis en blindula ekspociziejo, kie estis tute mallumo kaj ni nenion vidis, kaj ni povis orientiĝi nur per niaj aliaj sensoj)

http://www.ijs.hu/eo

Ipernity-komentoj:

Laslo Kovacs diras: Oni ĉiam lernas novaĵojn. Pri la manpremo mi devas precizigi. Tiu kutimo (mi ne estas certa ĉu vere nur hungara?) estas ĝentileco al la virinoj. Nome, ne akcepti manpremon estas granda ofendo en nia kulturo. Ni ne volas devigi virinon manpremi kun ulo se ŝi ne volas. Do laŭ la etikedo virino rajtas decidi kaj se ŝi volas manpremi ŝi donas la manon al la viro kaj la manpremo okazas. Do temas pri tio,ke viro ne rajtas iniciati manpremon kun virino. antaŭ 2 jaroj ( konstanta ligilo | respondi | viŝi )

Szabi diras: Jes, per Esperanto ni povas lerni pli facile multajn interesaĵojn... Manpremo... hmm antaŭ 2 jaroj

Viktoro diras: Pri kutimoj, mi rimarkis, ke ĉe ni, kiam, por saluti aŭ malsaluti, mi kisas amikinon (nek edzinon, nek koramikinon) mi unue kisas ŝian maldekstran vangon, kaj poste la dekstran. Sed, en aliaj landoj, estas aliaj kutimoj: tri kisoj en kelkaj lokoj, kaj du kisoj aliloke, sed la unua estas ĉe la dekstra vango (kiel en Hungario, ĉu ne?) antaŭ 2 jaroj

Szabi respondas: La unua kiso estas ĉe la maldekstra vango. Kiel vi unue skribis. Ĉu ie estas la kiso ĉe la dekstra vango? antaŭ 2 jaroj

Viktoro diras: Ho jes, mi eraris, mi parolis, fakte, pri mia vango, ne pri la kisita vango. En mia lando, oni kisas unue la dekstran vangon. antaŭ 2 jaroj

Szabi diras: Nu ĉiu konfuziĝis. Mi pensas ke ni kisas unue la saman vangon kiel vi. antaŭ 2 jaroj

Mielo respondas: Mi neniam observis kiel ni kisas :-) Nun mi devas pensadi.... antaŭ 2 jaroj

Ditta diras: Mi ege ŝatis ĉi tiun Blindulan Ekspozicion. :) Mi ĝojas ke vi venis amuziĝi kun ni kaj esperas ke ni baldaŭe povos renkontiĝi denove. ;) Ĉu vere estos 4 aranĝoj en Kubo venontjare? Kiuj estos ili? antaŭ 2 jaroj

Szabi respondas: Ankaŭ mi ege ŝatis ĝin. Estis interesege. Ankaŭ mi esperas tion, Ditta! :) Hmm, ŝi diris, ke tie okazos UK, renkontiĝo de loka Esperanto-Asocio, IJK, kaj bedaŭrinde mi ne memoras la lastan. :( antaŭ 2 jaroj  Szabi modifis tiun ĉi komenton antaŭ 2 jaroj.

Lars Sözüerpro respondas: Devas esti la konferenco de ILEI. antaŭ 2 jaroj

Szabi respondas: Jes, verŝajne, dankon! antaŭ 2 jaroj

Lingva reformo

Inter la jaroj 1790-1820 estis la lingva reformo de la hungara lingvo. La poetoj ĉiam vidis, ke ne estas tiom multe da vortoj en la hungara, ke oni povu esprimi ĉion per ili. Oni ofte uzis latindevenajn vortojn kaj esprimojn (kiuj estis ĝeneralaj, sed hodiaŭ nekompreneblaj). En tiuj jaroj Hungario ankuraŭ ne havis oficialan lingvon. La tiama reĝo Jozefo la dua, volis, ke la germana estu la oficiala lingvo. Tiam ĉiuj hungaroj ekribelis kaj ĉiuj rimarkis, ke la lingvo bezonas novigon. La estroj kaj la lingvistoj (ĉefe Ferenc Kazinczy) kreis novajn vortojn, preskaŭ 10 000 (kompreneble pro la artefariteco ili estas logike konstruitaj).

La metodoj de la vortkreado povas esti interesaj:

1. Derivado:

laz|ít - malstreĉ|i

2. El la oftaj – kaj ŝajne regulaj - vortfinaĵoj oni kreis novajn sufiksojn:

új|onc – nov|ulo

uszo|da – naĝejo

3. Per mallongigo:

cikkely – cikk (artikolo ambaŭ)

vizsgál –vizsga (ekzameni – ekzameno)

4. Per vort-mutilado:

gyárt - gyár (fabriki – fabriko)

5. Vortkunmetado:

szem|üveg (okul|vitro(j))

folyó|irat („fluanta skribaĵo” – revuo)

Kaj la plej interesaj por mi:

6. Kuntirado:

híg + anyag (dilua + materialo) - higany (hidrargo)

cső + orr (tubo + nazo) - csőr (beko)

7. Spegula tradukado:

latina: materia (materio) - „mater” - anya (patrino); -ia (mi ne scias kial sed) –g - materialo -anyag

germana: Kellner (kelnero) - „Kell” (Kelo) estas „pince” kaj –er estas –ér - pincér – kelnero – se mi dirus ekzemple: kelisto

Restis latindevenaj vortoj ĉiam kun la originaj finaĵoj: -is –us –um (hungaraj vortoj: logikus, akvárium, szentimentalizmus, egoizmus, fasizmus, eufemizmus, statikus, dinamikus, fenomenális, organizmus).

Tiuj vortoj ŝajnis tiam strangegaj, sed oni ĉiam vole uzis tiujn novajn vortojn, kaj hodiaŭ ili jam ŝajnas esti ne nur tute kompreneblaj sed naturaj, malartefaritaj por ni.

Ipernity-komentoj:

GiTa diras: Ege interesa artikolo! Dankon! antaŭ 2 jaroj ( konstanta ligilo | respondi | traduki | viŝi )

V I Z I László* diras: "folyó|irat („fluganta skribaĵo” – revuo)" ne "fluganta" sed "fluanta" :-) antaŭ 2 jaroj

Szabi respondas: Ho, mi eraris. Vi pravas. :) antaŭ 2 jaroj

V I Z I László* diras: "laz|ít - malstreĉ|igi" nu, ne tute. malstreĉigi = lazíttatni; malstreĉi = lazítani :-) La problemo devenas el tio, ke la baza hungara radiko havas alian aspekton, do estas malfacile klarigi la derivadon fremdlingve. "Laza" estas simpla adjektivo, ĝia Esperanta ekvivalento estas participo: "malstreĉita". Se vi prenas la neologismon "loza", la afero fariĝos pli klara: "loz|igi" antaŭ 2 jaroj  V I Z I László* modifis tiun ĉi komenton antaŭ 2 jaroj.

Szabi diras: Mi tute ne trovis tiun vorton en la vortaroj. Dankon! antaŭ 2 jaroj

V I Z I László* diras: Lerta artikolo! antaŭ 2 jaroj

Szabi diras: Dankon! antaŭ 2 jaroj

Viktoro diras: Tre interesa artikolo! Mi tre surpriziĝis pri la rekta tradukado. La vorto "materia" en la latina, laŭ mia scio, signifis "ligno" ne "patrino". Ĉu estas "mater-ia"? aŭ ĉu la rekta tradukado estas vortludo? antaŭ 2 jaroj

Szabi diras: La rekta tradukado ne estas vortludo. Mi pensas, ke la vorto "materia" signifas: materio, aŭ materialo, ĉu ne? Sed la vortparto "mater" signifas patrino en multaj lingvoj: mother (en la angla), Mutter (en la germana), mate (en la kataluna?) ... Kaj la finaĵo -ia mi ne scias kial transformiĝis -g (eble pro tio ke la landoj finiĝas per -ia latine, kaj hungare per -g -. Ĝi estas stranga kaj nefakula penso sed vidinte la antaŭaĵojn mi ne tro surpriziĝus) materia - anyag mater - anya (mi serĉadis en la latina vortaro, kaj ligno estas lignum) eble mi skribis tiun parton ne tro klare antaŭe. antaŭ 2 jaroj

Szabi diras: Ceteraj raktaj tradukaĵoj: el la germana: álláspont - (starpunkto) - starpunkto belátás - (envido) - diskrecio latina: rokonszenv - (sim|ila pasio) - simpatio kivonat - (eltiraĵo) - ekstrakto, eltiraĵo latina kaj germana: befolyás - (enfluo) - influo franca kaj germana: légyott - (estu tie) - rendevuo Rilate al nomoj: latina: Szilárd - (Firma) - Konstanto Győző - (venkanto) - Viktoro antaŭ 2 jaroj  Szabi modifis tiun ĉi komenton antaŭ 2 jaroj.

V I Z I László* diras: Esperante ĝi estas ne "randevuo" sed "rendevuo", cetere bonaj ekzemploj. Precipe la tradukitajn nomojn oni povus daŭrigi: Brúnó - Barna (bruna) Wolf - Farkas (Lupo) Flóra - Virág (floro) ktp. antaŭ 2 jaroj

Szabi diras: Bone. Dankon! antaŭ 2 jaroj

Laslo Kovacs diras: Sal Szabi! Gratulon por la artikolo! antaŭ 2 jaroj

Szabi diras: Dankon Laslo! antaŭ 2 jaroj

Mielo diras: Vi verkis interesan tekston. Ankaŭ al mi plaĉas :-) antaŭ 2 jaroj

Szabi diras: Dankon Mielo! :) antaŭ 2 jaroj

Éva Juhász diras: Ankaŭ al mi tre plaĉas via artikolo! antaŭ 2 jaroj

Szabi diras: Dankon ankaŭ por vi, Éva! antaŭ 2 jaroj

Vladimír Türk*pro diras: Certe la artikolo valoras pleje por hungaroj, sed ankaŭ por mi ĝi alportis interesajn informojn, dankon! antaŭ 2 jaroj

Szabi diras: Ah, ne nur por hungaroj! Mi volis prezenti ĉi tiujn interesaĵojn al ĉiuj! antaŭ 2 jaroj

Ĉu Halovino, ĉu Tago de mortintoj?

En Hungario tute ne ekzistas la kutimo de Halovino kiel en Usono.

Antaŭ kelkaj tagoj de la tago de Ĉiuj Sanktuloj (la 1an de novembro) ni iras al la florvendejo kaj aĉetas florojn, florkronon kaj kandelojn. En la kalendaro estas la nomo Ĉiuj Sanktuloj, sed ni uzas prefere la esprimon Tago de mortintoj. Mi ne scias kial ni preferas tiun nomon. Tiun tagon ni iras al la tombejoj kaj metas la florojn, florkronojn kaj kandelojn sur la tombojn. Ni staras kelkajn minutojn apud la tombo pensadante pri niaj amatoj mortintaj kaj poste iras hejmen. Estas kutimo, ke hejme oni bruligas tiom  da kandeloj kiom da proksimaj mortintoj oni havas.

Mi pensas, ke tiuj du kutimoj ne vere estas akordigeblaj.

Kiu kutimo vivas en via lando? Aŭ ĉu vivas tute aliaj kutimoj ĉe vi?

Ipernity-komentoj:

Viktoro diras: Ĉe ni, la kutimo estas preskaŭ la sama ol en Hungario. Sed jaron post jaro oni vidas pli da malbelaj kukurbetoj... antaŭ 2 jaroj ( konstanta ligilo | respondi | viŝi )

Szabi respondas: En la supermarktoj eĉ ĉe ni estas ili, sed mi pensas ke ne multaj homoj aĉetes tiujn. antaŭ 2 jaroj

Pastoro diras: Ĉe ni, en Meksiko, la tago de la mortintoj estas unu el la plej ĝoja festo ĉiujare. Bedaŭrinde tiu ĉi bela kutimo iom post iom (dank'al influo de aliaj tradicioj, t.e. angla tradicio ĉefe) simpliĝas. Antaŭ multe da jaroj la meksikanoj pasis la tutan tagon ĉe la tombejoj manĝante, ludante kaj kantante la favoritajn manĝaĵojn, ludojn kaj kanzonojn de iliaj mortintoj. Ankoraŭ oni starigas altarojn, bakas mortintajn panojn (ost-forma pano) kaj bongustas sukerajn kranietojn. Alia ĉefa trajto de tiu ĉi tradicio estas sia literatura flanko: dum la ĉirkaŭaj tagoj la meksikanoj verkas "calaveras"-n (gajaj poemetoj pri la vivantoj rilate al kontaktoj kun la morto, kiu samaspektas kiel skelet-virino elegante vestita... "La Catrina [/katrina/]..."). Ekzemple: Jam la morto eliris el la tombo, ĉi-tage ŝi laboras diligente serĉante tra la ronda mondo tiujn, kiuj parolas esperante... Fine, oni kutimas iri al la teatro por spekti mondfaman verkon "Don Juan Tenorio..."... Nu, la Tago de la Mortintoj estas mia plej ŝatata festo... antaŭ 2 jaroj

Szabi respondas: Hmm, ĝi ŝajnas al mi tre kurioza! Estas ne tro bone ke la Usona kulturo tro influas ĝin. antaŭ 2 jaroj

Manolopro diras: Principe, ne estas misagordo inter ambaŭ tradicioj: la katolika (tiu, kiun vi priskribas) kaj la kelt-devena (halovino). Halovino estas festo por la nokto de la 31a de oktobro. Tago de mortintoj estas la 2a de novembro kaj ĉiusanktula tago estas la 1a de novembro. Do, ne estas koincidoj. La kelta festo, original-lingve Samhain, estas multe pli tradicia kaj antikva ol la katolika. Fakte, la katolika celebrado de la sanktuloj okazis altrude pro dekreto de la papo Gregoro la 3a, en la 8a jarcento, ĝuste kun la celo vuali la paganan feston per sinkretigo kun la ĵus inventita katolika celebrado. La meksika celebrado, kiun bone priskribas Pastoro, kaj la repreno de Samhain tra ĝia transformiĝo en Halovino, estas indicoj ke la homoj reprenas siajn miljarajn tradiciojn. antaŭ 2 jaroj

Szabi diras: Hmm dankon pro la klarigo pri Halovino. Eble ili estas akirdigeblaj, sed por mi (kiel hungaro) estas strange ke la 31an de oktobro ni festu amuze kaj la 1an de novmebro ni pensadu silente. antaŭ 2 jaroj

Szabi diras: Cetere estas ankaŭ strange ke mia fratino naskiĝis la 1an de novembro! Do devas miksiĝi la festo kaj la silento. antaŭ 2 jaroj  Szabi modifis tiun ĉi komenton antaŭ 2 jaroj.

Blazio VAHA (n.s. WACHA, Balázs) diras: La tradicio tamen distingas Sanktularan Feston (la unua de Novembro) kaj Feston de Mortintoj (la dua de Nobemro), se mi ne eraras. La du datojn oni iom konfuzas aŭ traktas kune. Via fratino estu festata! antaŭ 2 jaroj

Szabi diras: Mi neniam aŭdis pri tio, ke la dua de novembro estas la tago de mortintoj. Ĉiuj iras en la tombejojn la unuan, ĉu ne? Ŝi dankas la saluton! :) antaŭ 2 jaroj

Blazio VAHA (n.s. WACHA, Balázs) respondas: Kiel vi opinias pri la frazoj de Manolo, supre, koncerne la datojn mem? Sed mi ne insistas, kiel oni konscias, tiel aferoj ankaŭ... estas. temas prii konvencioj. antaŭ 2 jaroj

Szabi respondas: Ankaŭ la frazoj de Manolo rilate al la datoj surprizis min. antaŭ 2 jaroj

Bebson Hochfeldpro diras: Sro Jean MARTGINON, Idisto en Francia, dicas quale ..... La autoritatozi dil Vatikano deklaris hiere ke la "Halloween"-festo esas kontre-Kristana e danjeroza pro lua ligili kun l'okultismo. En artiklo titulizita "La danjeroza mesaji di Halloween", publikigita en la oficala jurnalo dil Vatikano "L'Osservatore Romano", Patro Canals exhortis la genitori koncieskar pri ca problemo ed invitis li direktar lia filii vers la salubreso e la beleso prefere kam la teroro, la pavoro e la morto. Prego-vesperi organizesos ye la saturdio-vespero preiranta la festo di Omna Santi en kelka parokii di Nord- e Sud-Amerika en la skopo ofrar a la katoliki alternativo ad ita hororinda e skeletala festo. La bigota katoliki esperas ke ica inicio difuzesos dum la venonta yari. antaŭ 2 jaroj

Laslo Kovacs diras: Festo de Ĉiuj Sanktuloj estas la 1-an de novembro memore al la martiraj infanoj kiujn laŭ la Biblio Herodo mortigis serĉante la etan Jesuon. Tago de Mortintoj estas la 2-an de novembro.(Laŭ alia tradicio la unuan dimanxon de novembro) Oni miksas ilin eble pro tio ke viziti forajn tombejojn oni havas tempon nur dimanĉe. Se oni akceptas la dimanĉan tradicion por Tago de Mortintoj la du festoj ĉi-jare estis la saman tagon. antaŭ 2 jaroj

Manolopro respondas: Diable Laszlo! MI kredas ke vi eraras... la tago de la martiraj infanaj viktimoj de Herodo estas la 28a de decembro, la Tago de la Senkulpuloj. antaŭ 2 jaroj

Szabi diras: Do fakte ne multaj scias ĝin tro ĝuste, nur ĉiu iras la 1an de novembro en la tombejojn. antaŭ 2 jaroj

Szabi diras: Eble kelkaj pensas ke ili scias ĉion pri tio, kiel ankaŭ mi antaŭe, sed nun ankaŭ mi sukcesis tute konfuziĝi. antaŭ 2 jaroj